Alle speelterreinen in Almere worden circulair

Almere gaat de komende jaren alle speelterreinen binnen de gemeente omvormen tot circulaire speellandschappen. Met marktpartijen idverde, Donker Groep en Krinkels is in 2019 het convenant 'Samen op Avontuur' ondertekend. In bouwteamverband werken deze drie partijen met de gemeente samen aan het circulair maken van de speelterreinen. Het bouwteam is inmiddels drie jaar bezig met deze transitie.
Thea Attevelt, beheeradviseur spelen bij gemeente Almere, is heel blij met het convenant en de samenwerking binnen het bouwteam. “Je slaat, met de overgang van lineair naar circulair, een nieuwe weg in. Je gaat ‘samen op avontuur’, met alle onzekerheden die daarbij horen. Door kennis en ervaring te bundelen, ben je beter in staat om problemen op te lossen die je op je weg vindt.”  

Uitvraag 
Het circulair maken van speelterreinen is door de gemeente aanbesteed. Deelnemers werden beoordeeld op de mate van circulariteit van hun plannen. De drie geselecteerde partijen voldeden het beste aan de eisen van de gemeente. Dat de gemeente circulariteit in de uitvraag vermeldde, is nog geen gemeengoed bij andere opdrachtgevers. “Het is nog steeds geen vanzelfsprekend onderwerp bij een uitvraag”, zegt Alvin Riga, van Donker Design. “Vaak wordt er gesproken over duurzaamheid, waarbij de betekenis hiervan verschillend wordt uitgelegd: iets gaat lang mee of iets is beter voor het milieu. De ervaring in Almere is anders. Er zijn duidelijke doelstellingen geformuleerd om de traditionele speelplekken om te vormen tot een uitdagend speellandschap. De gemeente is actief bezig met het uitdragen van de visie uit het convenant ‘Samen op avontuur’. Almere is daarom een goed voorbeeld.”   

Marktplaats en materialenpaspoort 
Almere heeft verschillende stappen gezet om circulariteit in speelterreinen te kunnen realiseren. Zo is een kleinschalige, lokale marktplaats opgezet. Attevelt hierover: “We zijn heel pragmatisch bezig met circulariteit. In die lijn past ook de marktplaats. Alle materialen die nog herbruikbaar zijn en verwijderd worden uit speeltuinen komen daar terecht. Je vindt er onderdelen uit speeltuinen, van prullenbakken tot en met speeltoestellen. Als we een speellocatie inrichten, kijken we eerst welke toestellen of onderdelen van speeltoestellen beschikbaar zijn. Op de marktplaats komen ook speelrelevante producten terecht van andere diensten, denk bijvoorbeeld aan infra met stoeptegels en dergelijke.” Riga: “Nu is de marktplaats nog klein opgezet. We hopen hier nog verder mee te experimenteren en dit verder uit te breiden. Een kwestie van klein beginnen om het behapbaar en testbaar te houden. ” Attevelt geeft aan dat de komende jaren de marktplaats een belangrijke pijler wordt van een grondstoffenhub voor groen, civiel, afval en spelen. 
 
Ook is een materiaalpaspoort in de maak. Riga: “In dit paspoort leggen we de ingezette materialen per speelplek vast. Denk hierbij aan toestellen, speelaanleidingen, maar ook verharding, beplanting en zelfs ondergronden als zand.” Net als de lokale marktplaats is ook het materialenpaspoort nog in ontwikkeling. Attevelt: “We zien de voordelen van deze tools, maar we zien ook dat het nog moet groeien. Belangrijk is dat juist het experimenteren met deze tools ons inzichten geeft om dit in de toekomst verder uit te bouwen. Maar – nogmaals - het is nog pionieren. De komende jaren hopen we dit meer uit te kunnen bouwen.”   

De praktijk 
Over hoe circulariteit nu in de praktijk een plek krijgt, zegt Riga: “Bij elk ontwerp kijken we goed naar wat een ruimte ons te bieden heeft. Daarbij is het streven dat er vrijwel geen afval is. En dat lukt heel goed. Wat we zien is dat we vrijwel al het vrijkomend materiaal hergebruiken op de plek zelf. Er is nagenoeg geen afval! Als het echt niet anders kan, zetten we ‘nieuw’ materiaal in. In het ontwerp spelen we met wat we aantreffen op plekken. Daarbij zetten we in op natuurlijk spelen. Als we ‘nieuw’ bij moeten plaatsen dan geldt de vuistregel om het materiaalgebruik te minimaliseren. Zo plaatsen we bij voorkeur een glijbaan op een grondheuvel, dat bespaart dan weer een trap en steunen.” Riga benadrukt dat circulariteit de speelwaarde van een plek niet in de weg mag zitten. “We maken een speeltuin om lekker te kunnen spelen. Circulariteit vormt hierin weliswaar de rode draad, maar dit moet niet ten koste gaan van het spelplezier.”  

Aan het begin van dit jaar kwamen de betrokken partijen bij elkaar om doelen te stellen voor 2022, vertelt Attevelt. “We vinden het dit jaar vooral belangrijk om tips en tricks met elkaar te delen. Iedere partner heeft zijn eigen circulaire handigheidjes. Door bij elkaar in de keuken te kijken kunnen ervaringen, tips en valkuilen worden uitgewisseld. Wij zijn als gemeente Almere best ver op het gebied van circulaire speellocaties. We willen onze ervaringen dan ook graag delen met andere gemeenten bijvoorbeeld via de Metropoolregio Amsterdam. Op deze manier willen we nieuwe bruikbare relaties ontwikkelen. Daarnaast willen we graag de hele keten in kaart brengen, inclusief onderaannemers en leveranciers. Het plaatje moeten zo compleet mogelijk worden om te zien hoe circulair onze speelketen is”, besluit Attevelt. 

Sessie
De drie aannemersbedrijven idverde, Krinkels en Donker Groep verzorgen tijdens het Circulaire Openbare Ruimte Congres op 16 juni een sessie over het onderwerp circulaire speellocaties in Almere.